Özet
3568 sayılı Kanun, mali müşavirlerin görevlerini defte tutma, finansal raporlama ve beyanname imzalama gibi mesleki faaliyetlerle sınırlandırmıştır. Ancak 5549 sayılı Kanun ve MASAK’ın 2025 yılında yayımladığı rehber, mali müşavirlere şüpheli işlem bildirimi, müşteri tanıma ve olağandışı finansal hareketlerin raporlanması gibi yeni yükümlülükler getirmiştir. Bu durum, 3568 sayılı Kanun’un öngördüğü meslek tanımını fiilen askıya alır niteliktedir. Çalışmada, iki düzenleme arasındaki hukuki çelişkiler, uygulamada ortaya çıkan sorunlar ve Danıştay kararlarının konuya yaklaşımı incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: 3568
sayılı Kanun, MASAK 2025 Rehberi, Mali Müşavirlik, Şüpheli İşlem Bildirimi,
Danıştay Kararları
Giriş
Mali
müşavirlik mesleği, 3568 sayılı Kanun ile kurumsal çerçevesini kazanmış,
mesleğin sınırları açıkça belirlenmiştir. Ancak küresel ölçekte kara para
aklama ve terörün finansmanıyla mücadele, meslek mensuplarının yalnızca
muhasebe ve vergi danışmanlığı değil, aynı zamanda bir tür finansal gözetim
işlevi üstlenmelerini de zorunlu kılmaktadır. MASAK’ın 2025 rehberi bu bağlamda
kritik bir dönüm noktasıdır.
2.
Mevzuat Çerçevesi
2.1.
3568 Sayılı Kanun
Görev
Tanımı (md. 2): Muhasebe kayıtlarının tutulması, mali
tabloların düzenlenmesi, beyannamelerin imzalanması.
Sır
Saklama (md. 43): Meslek mensupları, öğrendikleri bilgileri
üçüncü kişilerle paylaşamaz.
Disiplin
ve Denetim: Meslek içi denetim TÜRMOB aracılığıyla
yapılır.
2.2.
5549 Sayılı Kanun ve MASAK
Mali
müşavirler, “yükümlü” sayılmıştır.Müşteri kimlik tespiti, şüpheli işlem
bildirimi, bilgi-belge verme zorunluluğu vardır.
İhlallerde
idari para cezaları uygulanır.
2.3.
MASAK 2025 Rehberi
Şüpheli
işlem tanımı genişletilmiştir.
Elektronik
raporlama sistemi (MASAK.Online) zorunlu hale getirilmiştir.
Risk
temelli yaklaşım öngörülmekte, mali müşavirlerden müşterilerini finansal açıdan
gözetim altında tutmaları beklenmektedir.
MASAK
tarafından yayımlanan Şüpheli İşlem
Bildirim Rehberi, serbest çalışan muhasebe meslek mensuplarının
kara para aklama ve terörizmin finansmanı ile mücadele çerçevesinde şüpheli
işlem bildirim yükümlülüklerini açıklığa kavuşturmaktadır. Rehberde, tüm
bildirimlerin yalnızca (https://onlineislemler.masak.gov.tr) platformu
üzerinden, e-devlet üzerinde veya güvenli elektronik imza kullanılarak
yapılacağı belirtilmiştir; bildirim formlarında kimlik, adres ve iletişim
bilgileri ile şüpheli işlem kategorilerinin eksiksiz girilmesi, açıklama
bölümünün ayrıntılı şekilde doldurulması ve gerekli görüldüğünde ek belgelerin
sisteme yüklenmesi zorunluluğu rehberde ifade edilmiştir.
5549
sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun, Serbest
Muhasebeci Mali Müşavirleri (SMMM) “yükümlü” sıfatıyla tanımlayarak, finansal
suçların önlenmesinde aktif rol üstlenmelerini öngörmektedir. Bu
yükümlülüklerin ihlali halinde MASAK tarafından idari para cezaları
uygulanmaktadır. Bu kanuna göre ceza madeleri aşağıdaki gibidir.
HUKUKUKİ
DAYANAK
|
Kanun
Maddesi |
Yükümlülük |
Ceza
Türü |
|
Madde
3 |
Kimlik
tespiti |
İdari
para cezası |
|
Madde
4 |
Şüpheli
işlem bildirimi |
İdari
para cezası |
|
Madde
5 |
Bilgi
ve belge saklama |
İdari
para cezası |
|
Madde 13 |
Yükümlülük
ihlali |
30.000
TL – 1.000.000 TL arası ceza |
3. Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar
3.1.
Etik ve Hukuki Çatışma
3568
sayılı Kanun’un sır saklama yükümlülüğü ile MASAK rehberinin bildirim
zorunluluğu arasında doğrudan çelişki vardır. Mali müşavir, müşteri güveni ile
devletin bilgi talebi arasında sıkışmaktadır.
3.2.
İş Yükü ve Maliyet
Özellikle
küçük ölçekli ofisler, MASAK’ın talep ettiği risk temelli müşteri izlemesini
yapacak insan kaynağı ve teknik altyapıdan yoksundur.
3.3.
Yaptırımların Ağırlığı
5549
sayılı Kanun uyarınca ihlallerde yüksek idari para cezaları, hatta meslekten
men yaptırımları söz konusu olabilmektedir.
3.4. Danıştay Kararları Işığında Uygulama
“MASAK (5549) kapsamında mali müşavirlerin yerine getirmesi gereken yükümlülükler, Kanun ve Yönetmelik ile açıkça düzenlenmiştir.Danıştay ve Bölge İdare Mahkemeleri kararları incelendiğinde, SMMM’lerin bu yükümlülüklere uymaması durumunda idari yaptırım uygulanabileceği yönünde genel bir içtihat eğilimi mevcuttur.Her ne kadar doğrudan ‘cezanın yerinde olduğu’ yönünde bir Danıştay kararı bulunmasa da, mevcut içtihatlar ve mevzuat düzenlemeleri dikkate alındığında, somut tespit ve usulüne uygun işlem var ise idari para cezasının hukuka uygun sayılacağı kanaati oluşmaktadır.”
SMMM’nin sorumluluğu ile ceza arasında somut nedensellik bağı bulunmalı ve Danıştay kararlarında da sıkça vurgulanan “iddiaların açık ve somut şekilde ortaya konulması” ilkesi dikkate alınmalıdır..
3.5.
Meslek Örgütlerinin Görüşleri
TÜRMOB,
MASAK 2025 rehberinin hazırlanma sürecinde yeterli istişare yapılmadığını, mali
müşavirlere asli görevleri dışında ağır sorumluluklar yüklendiğini ifade
etmektedir.
4.
Sonuç ve Değerlendirme
MASAK
2025 rehberi, mali müşavirlerin mesleki tanımını genişletmiş, onları fiilen
birer finansal gözetim organı haline getirmiştir. Bu durum, 3568 sayılı
Kanun’un öngördüğü mesleki çerçevenin aşılması anlamına gelmektedir.
Öneriler:
3568
sayılı Kanun, MASAK yükümlülükleriyle uyumlu hale getirilmeli.
Sır
saklama ve müşteri güveni ilkesi korunmalı.
Yaptırımlar
orantılılık ilkesine uygun yeniden düzenlenmeli.
Meslek
örgütleri ile işbirliği yapılarak, uyum sürecine mesleğin aktif katılımı
sağlanmalı.
Kaynakça
3568
sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu
5549
sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun
MASAK,
Şüpheli İşlem Bildirim Rehberi (2025)
TÜRMOB Görüşleri ve Raporları
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder