1. Giriş
Vergi şeffaflığı ve uluslararası bilgi değişimi
standartlarına uyum amacıyla yayımlanan 529 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel
Tebliği, mükelleflerin gerçek faydalanıcı bilgisini Gelir İdaresi Başkanlığı’na
bildirme yükümlülüğünü düzenlemektedir. Bu çalışmada, gerçek faydalanıcı
kavramı, bildirime tabi mükellef grupları ve özellikle pay oranı üzerinden
yapılan değerlendirmeler ele alınacaktır.
2. Gerçek Faydalanıcı Kavramı ve Hukuki Dayanak
Tebliğe göre gerçek faydalanıcı, tüzel kişi veya tüzel
kişiliği olmayan teşekkülleri nihai olarak kontrol eden, bunlar üzerinde nihai
nüfuz sahibi olan gerçek kişidir[^1]. Bu tanım, FATF (Financial Action Task
Force) ve OECD standartlarıyla uyumludur.
Örnek Tanım: Bir anonim şirkette %60 paya sahip olan kişi,
şirketin yönetim kurulunu belirleyebilme gücüne sahipse, gerçek faydalanıcı
olarak kabul edilir.
[^1]: VUK 529 Sıra No.lu Genel Tebliği, Resmî Gazete,
13 Temmuz 2021, Sayı: 31540.
3. Bildirim Yükümlülüğü Olan Mükellefler
Aşağıdaki
gruplar, gerçek faydalanıcı bilgisini elektronik ortamda bildirmekle
yükümlüdür.
|
Mükellef Türü |
Bildirim Zorunluluğu |
Açıklama |
|
Kurumlar Vergisi
Mükellefleri |
Evet |
Tüm sermaye şirketleri,
kooperatifler |
|
Tüzel Kişiliği
Olmayan Teşekküller |
Evet |
Adi
ortaklık, iş ortaklığı, vakıf, dernek |
|
Serbest
Meslek Erbabı (Dolaylı Yapı) |
Duruma
bağlı |
Yapı
üzerinden gelir elde ediliyorsa |
3.1 Kurumlar
Vergisi Mükellefleri
Tüm sermaye şirketleri, kooperatifler ve iktisadi işletmeler.
3.2 Tüzel
Kişiliği Olmayan Teşekküller
Adi ortaklıklar, iş ortaklıkları, vakıflar ve
dernekler.
3.3 Gerçek
Kişiler
Serbest meslek erbabı ve gelir elde eden bireyler,
dolaylı kontrol sağlıyorsa bildirim yükümlüsüdür.
4. Pay Oranı Temelli Gerçek Faydalanıcı Tespiti
Gerçek faydalanıcının belirlenmesinde pay oranı,
kontrol gücünün en somut göstergesidir. Aşağıdaki tabloda, farklı pay
oranlarına göre gerçek faydalanıcı statüsü değerlendirilmiştir:
|
Pay Oranı (%) |
Gerçek Faydalanıcı
Sayılma Durumu |
Açıklama |
|
%50
ve üzeri |
Evet |
Doğrudan
kontrol ve karar alma gücü |
|
%25–49 |
Duruma
bağlı |
Yönetim
etkisi varsa evet |
|
%10–24 |
Genellikle
hayır |
Dolaylı
kontrol varsa incelenmeli |
|
%1–9 |
Hayır |
Sadece
yatırımcı pozisyonu |
Not: Pay oranı düşük olsa bile, dolaylı kontrol (örneğin
vekil ortaklık, zincirleme ortaklık yapısı) varsa kişi gerçek faydalanıcı
olabilir.
5. Örnek Olay İncelemesi
“ABC A.Ş.”
sermaye yapısı:
- Neslihan
Yıldız : %55
- Ayşe Pamuk : %30
- Mehmet Tuz : %15
Bu yapıda, Neslihan Yıldız doğrudan çoğunluk payına
sahip olup yönetim kurulunu belirleyebilme gücüne sahiptir. Dolayısıyla gerçek
faydalanıcı olarak bildirilmelidir. Ayşe Pamuk ve Mehmet Tuz ise, kontrol
gücüne sahip olmadıkları için bildirim kapsamına girmezler.
6. Bildirim Süreci ve Teknik Detaylar
- Bildirim,
Gerçek Faydalanıcı Bilgisi Bildirim Formu ile yapılır.
- Kurumlar
vergisi beyannamesi ile birlikte, her yıl elektronik ortamda GİB’e
gönderilir.
- Bildirimde,
gerçek faydalanıcının adı, TCKN, pay oranı, kontrol şekli gibi
bilgiler yer almalıdır.
7. Sonuç ve Değerlendirme
VUK 529 Tebliği, Türkiye’nin uluslararası vergi
şeffaflığına uyum sürecinde önemli bir adımdır. Gerçek faydalanıcının doğru
tespiti, sadece pay oranına değil, aynı zamanda fiili kontrol gücüne
dayandırılmalıdır. Bu bağlamda, mükelleflerin kurumsal yapılarındaki karmaşık
ortaklık ilişkilerini dikkatle analiz etmeleri ve bildirim yükümlülüklerini
yerine getirmeleri gerekmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder