GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ’NDE MAHSUP VE İADE

Özet

Tevkif yoluyla kesilen vergilerin mahsubu ve iadesi süreçleri, hem mükellef güvenliği hem de vergi idaresinin etkin işleyişi açısından önem taşımaktadır. Bu makalede, Gelir Vergisi Kanunu’nun 120, 121, Mükerrer 121 ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 34. maddeleri dayanak alınarak, 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin esasları ve 315 Seri No.lu Tebliğ ile getirilen kritik değişiklikler kapsamlı şekilde analiz edilmiştir. Özellikle nakden iade limitlerindeki yükselmeler, 2025 yılı itibarıyla yeniden değerleme oranı esas alınarak belirlenen güncel tutarlar ile işleyiş prosedürleri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler: Mahsup, Nakden İade, Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, 252 Seri No.lu Tebliğ, 315 Seri No.lu Tebliğ, 2025 Güncel Limitler

Giriş

Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyannameye mahsup edilmesi ve artan kısmın nakten iade edilmesi süreçleri, vergi hukukunun istikrarlı uygulamalarındandır. Bu mekanizmaların tüm aşamaları Gelir Vergisi Kanunu (m. 120, m. 121, m. Mükerrer 121) ve Kurumlar Vergisi Kanunu (m. 34) ile düzenlenmiştir. Hayata geçmesini sağlayan idari temel ise 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’dir. Ancak 6 Ekim 2021’de yayımlanan 315 Seri No.lu Tebliğ, bu düzenlemelerde önemli güncellemeler içermektedir. Bu çalışmada, öğretimsel bir bakışla mevzuat altyapısı, işlem adımları ve 2025 yılı için geçerli olan güncel parasal sınırlar analiz edilecektir.

1. Yasal Dayanaklar

1.1. Kanuni Düzenlemeler

• GVK m. 120: Fazla veya yersiz tahsil edilen vergilerin iadesine olanak sağlar.
• GVK m. 121 ve Mükerrer 121: Beyannamede mahsup edilecek tutarları ve nakden iade usullerini düzenler.
• KVK m. 34: Kurumlar vergisindeki mahsup ve iade esaslarını tanımlar.

 1.2. İdari Dayanaklar

• 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği (04 Nisan 2004): Mahsup ve nakden iade işlemlerinin usul esaslarını, belgeleri ve tevkif kapsamlarını düzenlemiştir.
• 315 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği (06 Ekim 2021): 252 Tebliğde yer alan parasal limitleri belirli ölçüde artırmış, başvuru formları ve prosedürü revize etmiştir.

2. 252 Seri No.lu Tebliğ Çerçevesinde Uygulama

2.1. Mahsup İşlemi

Tevkif yoluyla kesilen vergiler, yıllık gelir/kurumlar vergisi beyannamesinde hesaplanan vergi tutarına mahsup edilir; bu kapsamda mahsup talepleri, vergi dairesi bazında usual deformasyon olmaksızın yapılır.

2.2. Nakden İade Usulü

Mahsup sonrası kalan tutar mükellefe nakden iade edilir. Talep, yazılı dilekçe ve ilgili belgelerle yapılır; eski sistemde düşük tutarlar teminat ya da inceleme olmaksızın da iade edilebiliyordu.

3. 315 Seri No.lu Tebliğ ile Düzenlemeler

3.1. Standart Form Şartı

İade talepleri, VUK Genel Tebliği (Sıra No: 429) ekindeki standart 1A (Gelir/Kurumlar Vergisi iade talep formu), 1B ve 1C formu ile yapılmalıdır.

3.2. Nakden İade Limitlerindeki Artış

• İnceleme ve teminat olmadan nakden iade: daha önce 10.000 ₺ iken 50.000 ₺’ye çıkarılmıştır.
• YMM tam tasdik raporuna dayalı nakden iade: önceki 100.000 ₺ olan limit 500.000 ₺’ye yükseltilmiştir.

3.3. Üçüncü Kişilere Mahsup

Nakden iade aşamasına gelmiş tutarların, üçüncü şahıs ya da kurumların vergi borçlarına mahsup edilmesi mümkündür. Bu durumda iade dilekçesine “Üçüncü Kişilerin/Kurumların Vergi Borçlarına Mahsup Talebine İlişkin Liste” eklenmelidir.

3.4. Kısmen Mahsup – Kısmen Nakden İade

Mahsup ve nakden iade talepleri ayrı ayrı değerlendirilir; tüm talebin nakden yerine getirilmesi mümkün değildir.

3.5. Yeniden Değerleme Uygulaması

Söz konusu parasal sınırlar her yıl bir önceki yılın yeniden değerleme oranı esas alınarak güncellenmekte; 1.000 ₺’ye kadar olan tutarlar dikkate alınmamaktadır.

4. 2025 Yılı Güncel Limitler ve Uygulama

4.1. 2025 İçin Yeniden Değerleme Sonrası Sınırlar

• İnceleme/teminat olmadan iade:   340.000 ₺
• YMM tam tasdik raporuyla iade: 3.400.000 ₺

4.2. Geçmiş Yıllara Ait Sonuçlanmamış Talepler

2025 yılında sonuçlanmamış olan geçmiş yıllara ait iade taleplerinde de 2025 yılı limitleri esas alınmalıdır; hangi yıla ait olduğu değil, iadeye başvurulan dönemin sınırları geçerlidir.

4.3. Belgelendirme Usulleri

1A formu ve ilgili ek belgeler (limit içinde teminat/inceleme gerekmez; limit aşıldığında ise vergi incelemesi ya da YMM raporu ile işlem yapılır). Gelir İdaresi’nin YBS sistemi üzerinden tespit edilebiliyorsa ek belge gerekmez; aksi durumda belgelerin ibrazı şarttır.

 Sonuç

315 Seri No.lu Tebliğ ile yapılan düzenlemeler, nakden iade limitlerini önemli ölçüde yükselterek mükelleflerin nakit akışı açısından önemli avantaj sağlayacak bir uygulama zemini oluşturmuştur. 2025 yılı itibarıyla yeniden değerleme oranı uygulamasıyla artan bu limitler, başvuru süreçlerini hızlandırmakta ve vergi idaresiyle mükellef arasındaki etkileşimi sadeleştirmektedir. Doğru dilekçe, ilgili form ve belgelerin dikkatli hazırlanması, hatasız bir uygulama süreci için kritiktir.

---

Kaynakça

¹ GVK m. 120; m. 121; m. Mükerrer 121.
² KVK m. 34.
³ 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği (04.04.2004).
⁴ 315 Seri No.lu Tebliğ (06.10.2021).
⁵ NazaliGündem, 2025 nakden iade limitleri (340.000 ₺ ve 3.400.000 ₺) 
⁶ BBDAS, 2025 limit detayları 
⁷ Anderen sirküler, 2021 limit artışları (10 000→50 000 ve 100 000→500 000) 
⁸ PwC açıklaması limit artışları hakkında
⁹ Vergiport, limit artışı detayları ve teminat türleri 
¹⁰ Lexpera metin içeriği limit ve YBS açıklamaları 
¹¹ Vergiport ve KPMG açıklamaları form ve mahsup usulü hakkında 
¹² BBDAS yeniden değerleme vurgusu 
¹³ KPMG sirküler limit tablo özetleri 
¹⁴ Lexpera detayları üçüncü kişilere mahsup hakkında 
¹⁵ KPMG, Consulta açıklamaları kısmen mahsup/nakden durumu 
¹⁶ Lexpera yeniden değerleme yöntemi 
¹⁷ NazaliGündem yeniden değerleme sonucu 2025 tutarları 
¹⁸ BBDAS hesaplama vurgusu 2025 tutarları 
¹⁹ BBDAS, sonuçlanmamış taleplerde 2025 limit geçerliliği 
²⁰ Vergiport ve Lexpera form & YBS ekran uygulamaları