MUHASEBECİ KİM DEĞİLDİR?

Özet

Toplumda muhasebecilik mesleği, sıklıkla yalnızca evrak düzenleme veya vergi beyanı hazırlama faaliyetiyle sınırlandırılmaktadır. Bu çalışma, muhasebecilik mesleğine yönelik dar ve yüzeysel yaklaşımları eleştirerek, mesleğin gerçek işlevini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Muhasebecinin yalnızca kayıt tutan bir büro çalışanı olmadığı; aksine stratejik karar süreçlerinde aktif rol oynayan, bağımsız ve etik temelli bir profesyonel olduğu vurgulanmaktadır.

Giriş

Muhasebe mesleği, kökleri insanlık tarihi kadar eskiye dayanan bir bilgi üretim ve kontrol sistemidir. Ancak günümüzde bile muhasebecinin rolü kamuoyunda sıklıkla yanlış ya da eksik biçimde tanımlanmaktadır. Özellikle Türkiye’de muhasebeciler, çoğu zaman yalnızca defter tutan, evrak hazırlayan, vergi dairesine beyan sunan bir aracı olarak görülmektedir. Bu dar bakış açısı, mesleğin saygınlığına ve yarattığı katma değere gölge düşürmektedir.

Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu (IFAC) tarafından yayımlanan Code of Ethics for Professional Accountants standardı, muhasebecinin işlevini; dürüstlük, tarafsızlık, mesleki yeterlilik, özen ve gizlilik esaslarına dayalı olarak işletmeye stratejik katkı sunan bir profesyonel olarak tanımlar [1]. Bu bağlamda, “muhasebeci kim değildir?” sorusu üzerinden yanlış algıların düzeltilmesi mesleğin itibarı için önem taşımaktadır.

1. Sadece Kayıt Tutan Bir Memur Değildir

Muhasebecinin görevi, salt belge işlemek ya da fiş kaydetmekle sınırlı değildir. Meslek mensubu, bu kayıtların analiz edilmesi, raporlanması  karar vericilere ve işletme ilgililerine güvenilir veri sunulması gibi çok daha stratejik sorumluluklar üstlenmektedir.

Bir işletmede artan giderlerin nedenlerini analiz edip yönetime öneriler sunmak, muhasebecinin yalnızca kayıt düzenleyici değil, stratejik danışman ve çözüm ortaği konumunda olduğunu gösterir [2].

Kanundan kaynaklanan muhasebecinin rölü, Türk Ticaret Kanunu da muhasebenin yalnızca kayıt yapmaktan ibaret olmadığını; işletmenin finansal durumunu gerçeğe uygun biçimde yansıtması gerektiğini açıkça vurgulamaktadır (TTK m.66) [3].

2. Bürokrasiye Sıkışmış Bir Aracı Değildir

Toplumda yaygın olarak muhasebeci, yalnızca devletin istediği belgeleri yetiştiren bir aracı olarak algılanmaktadır. Oysa muhasebeci, mevzuat bilgisiyle işletmenin menfaatlerini koruyarak, vergi planlaması ve teşviklerden yararlanma gibi süreçlerde işletmeye stratejik destek sağlayan bir profesyoneldir.

Kanunla istenilen, 5746 sayılı Ar-Ge Kanunu kapsamındaki vergi avantajlarından yararlanmak için uygun raporları hazırlamak, muhasebecinin stratejik danışmanlık rolünün örneklerinden biridir [4].

3. Robotik Bir Sayı İşçisi Değildir

Muhasebeci, sadece hesap makinesi ve bilgisayar klaviyesi ile rakamları giren mekanik bir çalışan değildir. Finansal tabloları analiz ederek paydaşlara anlamlı sonuçlar sunmak, eleştirel düşünceyle yorum yapmak, işletmenin adeta rontgenini çekmek, mesleğin vazgeçilmez parçalarıdır.

Faaliyet raporları ve durum tablosunun kontrolünü yaparak, Gelir tablosu ve bilançodaki eğilimleri analiz edip geleceğe dönük öneriler geliştirmek, muhasebecinin katma değerli yaklaşımını ortaya koyar [5].

4. Yalnızca Geçmişe Bakan Bir Aktör Değildir

Muhasebe çoğu zaman geçmişe dönük bir faaliyet olarak algılansa da, asıl hedefi geçmiş verileri analiz ederek geleceğe ışık tutmaktır. Aslında işletme için stratejik planın alt yapısını hazırlayan  bir biligi sağlayıcısıdır.Yönetim muhasebesi uygulamaları bu yönüyle özellikle önem kazanmaktadır.

Gelecekteki yatırımlar için nakit akış tahminleri yapmak ve risk analizleri gerçekleştirmek, muhasebecinin yalnızca geriye değil, ileriye bakan bir rol üstlendiğini göstermektedir[6].

5. Yalnız Çalışan Biri Değildir

Muhasebeci, toplumda bazen tek başına çalışan, kimseyle iletişim kurmayan biri gibi lanse edilmektedir. Gerçekte ise muhasebeci; yöneticiler, bankalar, kamu idaresi ve diğer paydaşlarla sürekli iletişim kuran bir koordinatördür.

İşletmeye kredi sağlayan, Bir bankadan kredi temini için finansal tabloları hazırlayıp yönetime destek vermek, muhasebecinin takım oyuncusu kimliğini öne çıkarır [7].

6. Müşterilerin ve Vergi İdaresinin Her İşini Yapan Kişi Değildir; İkisi Arasında Basit Bir Köprü Hiç Değildir

Muhasebeci, ne müşterinin (mükellefin) tüm işlerini sınırsız şekilde üstlenen bir vekil, ne de vergi dairesinin uzantısı gibi davranan bir memurdur. Ayrıca iki taraf arasında evrak taşıyan pasif bir köprü de değildir. Meslek mensubu, bağımsızlık ilkesine uygun biçimde, hem mükellefin hem de idarenin haklarını dengeli gözeten tarafsız bir konumdadır.

3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu [8], muhasebecilerin bağımsızlık ve tarafsızlık ilkesine sıkı sıkıya bağlı olması gerektiğini açıkça düzenler. Muhasebeci, tarafsız ve güvenilir bilgi üretme sorumluluğu ile hareket eder.
Bir vergi incelemesinde, mükellefin beyanını olduğu gibi savunmak ya da idarenin talebine sorgusuz uymak yerine, belgeleri gerçeğe uygun şekilde inceleyerek rapor sunmak muhasebecinin bağımsız konumunu ortaya koyar.

Sonuç

Muhasebecilik mesleği; yalnızca kayıt düzenleyen, vergi beyanı hazırlayan veya belge taşıyan bir aracı değil, işletmelerin sürdürülebilirliğine katkıda bulunan, etik değerlere bağlı, bağımsız ve danışmanlık gücü yüksek bir meslek grubudur. Dolayısıyla kamuoyunda muhasebeci hakkındaki dar ve yüzeysel algıların kırılması, hem meslek mensuplarının itibarını hem de ülke ekonomisinin güven temelini güçlendirecek niteliktedir.

Başlıkta tartıştığım soruyu başaşağı edip,  muhasebeci kimdir diye sorsaydık , 26 yıl boyunca muhasebecilik yapan ve çok sayıda ürün veren, edebiyat tarihçisi, eleştirmen, denemeci ve çevirmen olan ASIM BEZİRCİ’nin,

 “ nitekim yazar olarak birçok yararı dokundu bana,

ÖRNEĞİN,

Ölçülü davranmayı, yanlıştan korkmayı, belgeye dayanmayı, aklını kullanmayı, duyguculuğa kapılmamayı ve gerçekçi, düzenli, dengeli, tutarlı olmayı Muhasebe öğretti bana,

Savunduğum ve uygulamaya uğraştığım nesnel, bilimsel eleştiri anlayışının güçlenmesine yardım etti. Az şey mi bu”  diye özlüce ifade ettiği gibi "muhasebeci kimdir" alıntısı ile başlamak uygun olurdu diye söylenebilir.

Kaynakça

[1] International Federation of Accountants (IFAC). Code of Ethics for Professional Accountants. 2022 Edition.

[2] Horngren, Charles T. Introduction to Management Accounting. Pearson, 2015.

[3] 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, Resmî Gazete, 14.02.2011

[4] 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun

[5] Schroeck, Gerhard. Risk Management and Value Creation in Financial Institutions. Wiley, 2002.

[6] Drury, Colin. Management and Cost Accounting. Cengage Learning, 2018.

[7] TMS 1 - Finansal Tabloların Sunuluşu Standardı, KGK

[8] 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu, Resmî Gazete, 13.06.1989