KRİZ DÖNEMLERİNDE İŞLETMELERİN GÖRÜNMEYEN GÜCÜ: ENTELEKTÜEL SERMAYE

 

Giriş

Bir işletmenin başarısı sadece sahip olduğu bina, araç, makine ya da paraya bağlı değildir. Asıl farkı yaratan, görünmeyen ama çok değerli olan unsurlardır: bilgili çalışanlar, kurumsal sistemler, müşteri ilişkileri, deneyim ve güven. İşte bunların tamamına entelektüel sermaye denir.

Kriz zamanlarında bu görünmeyen değerler daha da öne çıkar. Çünkü ekonomik zorluklar işletmelerin kasasını sıkıştırır, ama bilgili bir ekip ve güçlü ilişkiler o fırtınadan çıkışın anahtarı olabilir.

Entelektüel Sermaye Nedir?

Entelektüel sermaye üç temel parçadan oluşur:

Beşeri Sermaye: Çalışanların bilgi, tecrübe ve yaratıcılığıdır.

Bir çaycı, müşterisinin nasıl çay sevdiğini biliyorsa bu bir bilgi birikimidir.

Yapısal Sermaye: Kurum içindeki sistemler, süreçler ve kayıt düzenidir.

Hangi müşteri ne zaman geldiğini bilen bir berberin defteri, yapısal sermayedir.

İlişkisel Sermaye: Müşterilerle, tedarikçilerle ve toplumla kurulan güven temelli ilişkiler.

Mahalle bakkalının borç verip güven ilişkisi kurması ilişkisel sermayeye örnektir.

Krizde Entelektüel Sermaye Nasıl Kullanılır?

Kriz geldiğinde kasadaki para ve karlılık azalabilir, ama şu üç şey işletmeleri ayakta tutar:

Bilgili çalışanlar, esnek çözümler geliştirir. İşletmelerin, sürdürülebilirliğini sağlar.

Bir lokanta, garsonlarıyla birlikte paket servise geçip müşteriyi kaybetmeden krizden çıkabilir.

Sağlam sistemler, panik yerine planla ilerlemeyi sağlar. İşletmenin elindeki olanakların güçlü ve güçsüz tarafların tespiti ve bunların bir bütün olarak destekleyici planların oluşturulması sistemin daha güvenli yol almasını sağlayabilir.

Müşteri bilgilerini arşivleyen bir kuaför, müşterilerinin zaman yönetiminde onların hizmetini görerek farklı mekânsal ve zamansal servisler sunabilir.

Güven dolu ilişkiler, müşterilerin sizi terk etmemesini sağlar. Müşteri marka bağlılığı, işletme bilinirliği ve güven duygusu zor zamanlarda önemli bir destek sunabilir.

Market fiyatları artsa da sadık müşteri sevdiği esnaftan alışveriş yapmaya devam eder.

Ücret Politikası: Entelektüel Sermayenin Sessiz Belirleyicisi

Çalışanların aldığı maaş sadece gider değil, aynı zamanda bir bağlılık göstergesidir. İşletmenin entelektüel sermayesini doğrudan etkiler.

Sadece asgari ücret vermek, nitelikli çalışanları elde tutmayı zorlaştırır.

Çağrı merkezinde ve hizmet sektöründe sürekli değişen personel deneyim birikimini yok eder.

Aynı işi yapan kişilere farklı maaş vermek, adalet duygusunu zedeler. İş kanununda da önemli bir yer tutan çalışanlara eşit muamele yapma sorumluluğu işyeri barışının sürdürülmesinde önemli bir olanak sunabilir.

Kasada çalışan iki personelin ücret farkı varsa, biri şirketten kopar.

Hakkaniyetli ve motive edici ücret, ekip ruhunu ve bilgi paylaşımını artırır. İşletmede eşit, adil ve motive edici bir sistemin oluşturulması, çalışanların üretim ve hizmet sürecinde bir birinin tamamlayıcısı olduğu ve karşılıklı bir sorumluluk bilincinin oluşmasında birlikte hareket etme ve bilgi paylaşımının daha kolay olmasını sağlayabilir.

 Prim sistemiyle çalışan bir kargo şirketinde müşteri şikâyetleri azalır.

Bu Değeri Ölçebilir miyiz?

Evet, görünmeyen değerlerin de ölçülebileceği yöntemler var:(1)

VAIC: Çalışanlar, sistemler ve kaynakların yarattığı değeri hesaplar.

Dengeli Karne: Sadece kârı değil, müşteri memnuniyetini ve iç gelişimi de ölçer.

Gözlem: Çalışan öneri sunuyor mu? Müşteri tekrar geliyor mu? Bunlar görünmeyen değerin ipuçlarıdır.

Sonuç: Görünmeyen Varlıklara Yatırım, Geleceğe Yatırımdır

Bir işletme kasasını, rafını veya faturasını korumak için çalışırken; çalışana verilen değer, bilgi sistemleri ve müşteri güvenini unutmamalıdır. Çünkü krizler geçer, ama bu üç unsur her zaman işletmenin temelidir.

Kendinize şu soruyu sorun:

“İş yerimin kasası boşalsa, ne kalır elimde?”

Eğer cevap “iyi çalışanlarım, düzenli sistemim ve beni seven müşterilerim” diyebiliyorsanız, siz zaten güçlü bir sermayeye sahipsiniz

Kaynakça

·         Kaya, Y., & Özdemir, S. (2019). Entelektüel Sermayenin Ölçülmesinde ve Raporlanmasında Kullanılan Yöntemler: Türkiye Banka Sektöründe Bir Uygulama. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 269–284. Makaleye ulaşmak için tıkla

·         Yereli, A. N., & Gerşil, G. (2005). Entelektüel Sermayeyi Ölçme ve Raporlama Yöntemleri. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 12(2). PDF olarak incele

·         Avcı, Ş. (2020). Entelektüel Sermayenin Ölçülmesi ve Örnek Bir Uygulama. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Tez metnine göz at

DİP NOT:

1) 1. VAIC (Katma Değer Üzerinden Ölçüm)

Bu yöntem, işletmenin üç temel alanda ne kadar katma değer ürettiğine bakar:

• İnsanlar (çalışanlar bilgileriyle ne kadar katkı sağlıyor?)
• Sistemler (şirketin iç düzeni ne kadar verimli?)
• Finansal kaynaklar (para ve fiziksel kaynaklar ne kadar iyi kullanılıyor?)

Bir bankayı düşün. Eğer çalışanları çok bilgili ve sistemleri iyi işliyorsa, müşteri memnuniyeti de artar ve bu banka piyasada öne çıkar. İşte bu yöntem bize hangi bileşenin işletmeye gerçekten değer kattığını gösterir.

2. Dengeli Karne (Balanced Scorecard)

Bu yöntem sadece satışlara ve kâra değil, müşterilerin memnuniyetine, iç süreçlerin verimliliğine ve çalışanların kendini geliştirme fırsatlarına da bakar. Çünkü bir işletmenin geleceği sadece bugünkü kazancıyla değil, geleceğe ne kadar hazır olduğuyla da ilgilidir.

3. Marka, İtibar ve Güven

Bazı şeyleri sayılarla değil, duygularla ölçeriz. Bir işletmeye olan güven, markasına duyulan sadakat ya da çalışanların şirkete bağlılığı da entelektüel sermayenin göstergeleridir. Her gün işe gülerek gelen bir çalışan ya da aynı mağazadan yıllardır alışveriş yapan bir müşteri… Bunlar da ölçülmesi gereken değerlerdir.