100 KASA HESABI VE ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI: DANIŞTAY VDDK’NIN 2025 TARIHLI EMSAL KARARI ÜZERINE BIR DEĞERLENDIRME

 

Özet

 Bu çalışmada, Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu’nun 09.04.2025 tarihli ve E:2023/415, K:2025/255 sayılı kararına konu olan ‘100-Kasa Hesabı’na ilişkin yüksek bakiye bulundurulması nedeniyle uygulanan re’sen tarhiyat işlemi ve örtülü kazanç dağıtımı iddiası incelenmektedir. Vergi idaresinin ispat yükü, ticari teamüller ve transfer fiyatlandırması ilkeleri ışığında kararın analizine yer verilmiştir. Emsal niteliğindeki bu karar, özellikle yüksek kasa bakiyesi nedeniyle vergi cezası uygulamalarına dair içtihat oluşturması bakımından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler: Kasa Hesabı, Örtülü Kazanç Dağıtımı, Re’sen Tarh, Danıştay, Transfer Fiyatlandırması

1.    Giriş

 

Vergi hukukunda mükelleflerin işletme içi kaynaklarını nasıl yönettikleri, özellikle kurum kazancının doğru beyan edilip edilmediği açısından önem arz etmektedir. Bu bağlamda, ‘100-Kasa Hesabı’ özelinde yüksek meblağda nakit bulundurulması ve bu varlığın ortaklara kullandırıldığı iddiaları, vergi idaresi tarafından TTK ‘nun 18/ 2 maddesindeki “Her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerekir” hükmünü vergi denetiminde her zaman örtülü kazanç dağıtımı olarak nitelendirilmektedir. Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu’nun 09.04.2025 tarihli ve E:2023/415, K:2025/255 sayılı kararı, bu hususu konu edinmiş ve önemli bir içtihat ortaya koymuştur.

  

2. Olay Özeti ve Yargılama Süreci

 Davacı şirketin 2011 yılı hesap dönemi incelendiğinde, '100-Kasa Hesabı'nda olağan dışı tutarlarda nakit bulunduğu ve bunun şirket ortaklarına kullandırıldığı gerekçesiyle;

- Re’sen kurumlar vergisi ve geçici vergi tarh edilmiştir,

- Vergi ziyaı cezası uygulanmıştır,

- Ayrıca fazla amortisman ayrıldığı gerekçesiyle ikmalen tarhiyat yapılmıştır.

İlk derece mahkemesi, fazla amortisman nedeniyle yapılan cezalı tarhiyatı hukuka uygun bulurken, örtülü kazanç dağıtımı iddiasıyla yapılan re’sen tarhiyatı delil yetersizliği nedeniyle iptal etmiştir. Danıştay 4. Dairesi bu kararı bozmuş, ancak Bölge İdare Mahkemesi ısrar kararı vermiştir. Nihayetinde Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu, temyiz istemini reddederek ısrar kararını onamıştır.

3. Hukuki Değerlendirme

3.1. İspat Yükü

Vergi incelemesinden maksat, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır.Vergi idaresinin örtülü kazanç dağıtımı iddiası ciddi sonuçlar doğurduğundan, iddia sahibinin bu durumu somut, kesin ve inandırıcı delillerle ispat etmesi gerekir (VUK m.134).

3.2. Ticari Teamüller

Şirketin yüksek kasa mevcudunun tek başına ticari teamüllere aykırılık oluşturduğu gerekçesiyle cezalandırılamayacağı belirtilmiştir. TTK 81/2 mad.sinde belirtilenen “Her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerekir” her zaman işletme kasasında fazla bulunan tutarın niyetten bağımsız olarak, ortaklara kullandırıldığı objektif delillerle desteklenmesi ve ispat edilmesi yükümlülüğü, gereken bir durumdur.

Kararda idarenin yapmış olduğu denetim raporunda belitilen ispat yükümlülüğünün sonucu oluşanan delil eksikliği nedeniyle, idarenin yorumu yeterli bulunmamıştır.

 3.3. Transfer Fiyatlandırması

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 13. maddesi uyarınca, ilişkili kişilerle yapılan işlemlerde emsallere uygunluk ilkesine uyulması gerekir. Söz konusu olayda işlemlerin niteliği ve taraflar arasındaki ilişki yeterince araştırılmadığından tarhiyat iptal edilmiştir. Kararda, raporun yeterli araştırmalar sonucunda transfer fiyatlandırması yapılabilmesi için gerekli ve yeterli koşulların ortaya çıktığını kanıtlayacak delilerin ispat gücünden yoksun olduğunu, bu nedenlede yapılan tarhiyatın yerinde olmadığını belirlemiştir.

4. İşletmeler ve Uygulayıcılar için Kararın Önemi

  Son kamuoyuna yansıyan ve işletmelere gönderilen işletme Kasa’sında fazla bulunan paraların açıklanması istenmektedir.Bu açıklamalara istinaden vergi zayi cezaları kesilmektedir.TTK 18/2 maddesini gerekçe göstererek, normal hayatın akışına ters ibaresini dayanak yaparak, yeterli inceleme ve araştırma yapılmadan, VUK ‘nunda belirtilen ispat yükümlülüğüne pek girilmeden, ceza tarhiyatlı raporlar düzenlenmektedir.Bu durumun işletmeler ve vergi idaresi açısından değerlendirildiğinde;

- Kasa hesabında yüksek tutarlar varsa, bu durum gerekçeleriyle belgelenmelidir.
- Ortaklar arası para hareketleri açık ve şeffaf şekilde kayıt altına alınmalıdır.
- Vergi idaresi, şekli değil maddi gerçekliği esas alarak delil toplamalıdır.

5. Sonuç

 Danıştay VDDK’nın bu kararı, 100-Kasa Hesabı'na ilişkin tartışmaları yeniden gündeme taşımış oldu.İdari işlemlerde somut delil gerekliliğini bir kez daha vurgulamış oldu. Transfer fiyatlandırmasının ve örtülü kazanç kavramlarının yalnızca varsayımlarla değil, güçlü hukuki gerekçelerle desteklenmesi gerektiği bu kararla teyit edilmiştir.

  Kaynakça

 

- 213 sayılı Vergi Usul Kanunu
- 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu

- 6102 Türk Ticaret Kanunu
- Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu, 09.04.2025 Tarihli ve E:2023/415, K:2025/255 Sayılı Karar
-2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu
- GÜNER, Ali. Vergi Hukukunda Örtülü Kazanç Dağıtımı. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2021.
- KIRCA, Cemil. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç. Vergi Dünyası, 2022.

Karar Künyesi

Karar Tarihi: 09.04.2025

Karar No: 2025/255

Esas No: 2023/415

Mahkeme: Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu

Dava Konusu: 100-Kasa Hesabı’nda yer alan tutarların ortaklara kullandırıldığı gerekçesiyle re’sen ve ikmalen yapılan vergi tarhiyatlarının hukuka uygunluğu.