YEMEK YARDIMI UYGULAMASINDA VERGI VE PRIM MUAFIYETI: “DANIŞTAY İDDK’NIN 2025/539 SAYILI KARARI IŞIĞINDA BIR DEĞERLENDIRME”

 

Özet

 

Bu çalışmada, işverenler tarafından çalışanlara sağlanan yemek yardımı uygulamaları; Gelir Vergisi Kanunu’nun 23/8. maddesi, 322 Seri Nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 2022/22 Sayılı Genelgesi ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 2025/539 sayılı kararı çerçevesinde incelenmiştir. Özellikle Danıştay’ın kararı, yemek kartı/çeki/kuponu gibi araçlarla yapılan yemek yardımlarının hukuki niteliğini netleştirmiş ve SGK’nın dar yorumuna karşı normlar hiyerarşisini esas alarak karar vermiştir. Bu kapsamda, ayni yardımın tanımı, prim ve vergi muafiyetleri ile uygulamada dikkat edilmesi gereken esaslar analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Yemek yardımı, ayni yardım, vergi muafiyeti, SGK primi, Danıştay kararı, yemek kartı

1.  Giriş

 

Yemek yardımı, modern çalışma yaşamında işverenin çalışanına sunduğu temel sosyal haklardan biridir. Gerek vergi hukuku gerekse sosyal güvenlik hukuku açısından farklı şekillerde düzenlenen bu yardım türü, son yıllarda artan yemek kartı uygulamalarıyla birlikte tartışmalı bir hale gelmiştir. Bu kapsamda yasal düzenlemelerin ve yargı kararlarının birlikte değerlendirilmesi zorunluluğu doğmuştur.

 

2. Vergisel Boyut: GVK 23/8 ve 322 Seri Nolu Tebliğ

 Gelir Vergisi Kanunu’nun 23/8. maddesi uyarınca, işveren tarafından çalışana işyeri dışında sağlanan yemek yardımı, belirli şartlar altında gelir vergisinden istisnadır. Bu istisnadan faydalanılabilmesi için:

-Ödemenin doğrudan yemek hizmeti sunan yerlere yapılması,

-Ödemenin yemek kartı/kuponu/çeki gibi araçlarla gerçekleştirilmesi,

-Bu araçların yalnızca yemek harcamasında kullanılabilir olması gerekmektedir.

322 Seri Nolu Tebliğ ile bu esaslar netleştirilmiş ve istisna kapsamına giren uygulamalara teknik çerçeve getirilmiştir.

3. Sosyal Güvenlik Yönü; SGK 2022/22 Sayılı Genelgesi

 SGK’nın 02.12.2022 tarihli 2022/22 Sayılı Genelgesi, yemek yardımlarının prime esas kazanç kapsamına girip girmeyeceğini açıklığa kavuşturmayı amaçlamıştır. Genelgeye göre;

-  Yemek hizmetinin işyeri veya müştemilatında verilmesi,

- Ya da yalnızca yemek hizmeti sunan yerlerde kullanılabilen kartlarla sağlanması durumunda,

bu ödemeler ayni yardım sayılmakta ve prim matrahına dahil edilmemektedir.

4. Danıştay İDDK’nın 2025/539 Sayılı Kararı

 Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, 06.03.2025 tarihli 2025/539 sayılı kararında, SGK’nın bu uygulamasını hukuka aykırı bulmuştur. Kararın öne çıkan başlıkları şunlardır:

- Ayni yardım yalnızca fiziki yemek verilmesiyle sınırlı değildir; yalnızca yemek hizmeti ve tüketime hazır gıda alımıyla sınırlı kartlarla yapılan ödemeler de ayni yardım niteliğindedir.

- Yemek kartlarının sadece yemek/beslenme amaçlı kullanılması halinde, bu yardımın nakdi yardım gibi değerlendirilmesi mümkün değildir.

- SGK’nın 2022/22 Sayılı Genelgesi’nin bazı hükümleri, 5510 sayılı Kanun’un 80. maddesine aykırı şekilde bir daraltmaya gitmiştir.

- Kanun, yardımın yapıldığı yer ayrımına yer vermemekte, sadece ayni-nakdi ayrımını esas almaktadır.

Danıştay Idari Davalar Kurulu ”5510 sayılı Kanun’un 80. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde yer alan kanuni düzenleme uyarınca yardım tutarının prime esas kazanca tabi tutulmaması ya da sınırlı tabi tutulmaması yönünden "ayni ya da nakdi yapılmasına” göre farklılık arz eden yemek yardımına, Kanun'a aykırı ayrımlara gidilmek suretiyle kurallar getirdiği açık olan dava konusu düzenlemelerde bu yönüyle normlar hiyerarşisine ve hukuka uyarlık görülmemiştir” şekilinde hukuka aykırı bulmuştur.

5. Uygulamada Yol Haritası

 Danıştay kararının ardından işverenlerin uygulamada dikkat etmesi gereken hususlar şunlardır:

- Yemek kartı uygulamaları yalnızca yemek ve tüketime hazır gıda alımıyla sınırlı olacak biçimde yapılandırılmalıdır.

- Kart sağlayıcılar ile yapılan sözleşmelerde bu sınırlama açıkça yer almalı ve fiili denetim sağlanmalıdır.

- SGK ve vergi denetimlerinde risk yaşanmaması için kartların kapsamı ve kullanım alanı düzenli olarak izlenmelidir.

6. Sonuç

 Yemek yardımı uygulamaları, hem vergisel hem de sosyal güvenlik hukuku açısından dikkatle yapılandırılması gereken sosyal yardımlardandır. Danıştay İDDK’nın 2025/539 sayılı kararı, bu konuda SGK’nın yorumunun yasal sınırları aştığını ortaya koymakta ve işverenlere hukuki bir güvenlik sağlamaktadır. Bu doğrultuda, ilgili tüm mevzuat, idari düzenlemeler ve yargı kararları birlikte değerlendirilerek, yemek yardımı uygulamalarının hem hukuka uygun hem de çalışanın lehine olacak şekilde yürütülmesi sağlanmalıdır.

Kaynakça

 - 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu, md. 23/8

- 322 Seri Nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği

- 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, md. 80

- SGK 2022/22 Sayılı Genelge

- Danıştay İDDK, 06.03.2025, E.2024/2809, K.2025/539 sayılı Karar